Kultura,nauka, religia grecka

Kultura, nauka, religia grecka

1. Filozofowie:

Platon z Miletu (427- 347r.p.n.e.)

PLATON

   - najwybitniejszy filozof grecki
   - jego pisma zapisane w formie dialogu
   - nie zgadzał się z Sokratesem, że podstawową wiedzą jest
     wiedza moralna
   - był wykształcony wszechstronnie
   - sądził, że nie da się zdefiniować piękna i równości
   - był twórcą idealizmu
   - stworzył teorię państwa: - podział hierarchiczny
   - jednostka podporządkowana grupie
   - założył Akademię Ateńską (kierował nią 42 lata)

Tales z Miletu
TALES

   - ojciec nauki greckiej
   - założył Jońską Szkołę Filozofów
   - przewidział zaćmienie słońca w 585r.p.n.e.
   - zmierzył za pomocą twierdzenia wysokość piramidy z cienia

Sokrates (469- 300r.p.n.e.)

SOKRATES

   - był synem rzeźbiarza
   - mieszkał w Atenach
   - w wieku 70 lat został oskarżony o psucie młodzieży
   - był wrogiem demokracji
   - wierzył w znaczenie dobra i cnoty
   - został skazany na karę śmeirci przez wypicie trucizny

Arystoteles (384- 322r.p.n.e.)

ARYSTOTELES

   - studiował 20 lat w Akademi Platońskiej
   - w Atenach założył szkołę filozoficzną- liceum
   - uważał, że wiedza pochodzi z doświadczenia
   - uznawał duszę i ciało za jedną całość
   - postrzegał dobro jako pojęcie subiektywne
   - twierdził, że cnoty nie są wrodzoną częścią człowieka
   - stworzył metodę klasyfikacji zwieząt i podstawy socjologii

2. Bogowie greccy:

BÓG	CZEGO?	ATRYBUTY
Afrodyta	bogini piękna, miłości	gołębie, róże, mirt
Apollo	bóg sztuki, nagłej śmierci	łuk, lira, wieniec laurowy
Ares	bóg wojny, armii	pies, wilk sęp
Artemida	bogini księżyca, myśliwych, lasu	łuk, strzały
Asklepios	bóg sztuki lekarskiej	wąż, czara z lekarstwem
Atena	bogini mądrości	sowa
Demeter	bogini roli, urodzaju, pór roku	bukiet kłosów zbóż
Dionizos	bóg wina	winna latorośl
Eros	bóg miłości	łuk, strzała
Hades	bóg podziemia, zmarłych
Hefajstos	bóg ognia, kowali, złotników	młot, obcęgi
Hera	bogini nieba, małżeństw	paw, kukułka
Helios	bóg słońca, życia	rydwan z czterema białymi końmi
Hermes	bóg pasterzy, podróżnych	kapelusz
Hestia	bogini ogniska domowego
Nike	bogini zwycięstwa
Pan	bóg pasterzy
Posejdon	bóg mórz, oceanów	trójząb
Selene	bogini księżyca	rydwan z końmi lub wołami
Temida	bogini prawa, samorządności	przepaska na oczach, waga
Tyche	bogini ślepego losu	róg obfitości, ster w dłoni
Zeus	bóg Olimpu	piorun

AFRODYTA

EROS I PSYCHE

3. Muzy:

MUZA	ATRYBUT	DZIEDZINA SZTUKI
Kaliope	tabliczka, rylec	poezja epicka, filozofia, retoryka
Erato	mała lira	poezja miłosna, muzyka
Klio	zwój papirusu	historia
Euterpe	aulos (instrument dęty)	pieśni chóralne
Taleja	maska komiczna	komedia
Urania	cyrkiel, kula	astronomia, geometria
Melpomena	maska tragiczna	śpiew, tragedia
Polihymnia	brak	pieśni liryczne
Terpsychora	lira, plaktron (piórko do gry na inst..)	taniec

4. Cechy religii greckiej:

- politeizm
- antropomorfizm- bogowie wiecznie młodzi

5. Frazeologizmy (przykłady):

nić Ariadny

MIT: Ariadna dałą Tezeuszowi nić. Miał on zabić Minotaura przebywającego w labiryncie. Dzięki nici spokojnie wyszedł z labiryntu.

DZIŚ: nieoczekiwana, nagła pomoc

koń trojański

MIT: Odyseusz wpadł na pomysł budowy konia trojańskiego, w którego środku znajdowali się Grecy. Pozostali wycofali się spod Troi. Trojanie wprowadzili konia do miasta. W nocy Grecy wydostali się z niego, po czym spalili Troję.

DZIŚ: podstęp, zasadzka

węzeł gordyjski

MIT: Węzłem gordyjskim było splątane jarzmo i dyszel wozu królewskeigo. Wg przepowiedni wyroczni, kto go rozplącze, miał zostać władcą Azji. Aleksander Macedoński po przybyciu do Gordion postanowił rozwiązać węzeł, gdyż prowadził właśnie podbój perskiego imperium. Gdy zorientował się, że nie podoła zadaniu, dobył miecza i przeciął węzeł.

DZIŚ: trudna, niemożliwa do rozwiązania sytuacja np. społeczna, polityczna

puszka Pandory

MIT: Bogowie zesłali Pandorę na ziemię, by ta została żoną Prometeusza. Ten jednak wyczaił podstęp. W kobiecie zakochał się jednak jego brat. Ożenił się z nią. Dostał od niej puszkę. Nie powiedziała mu, co w neij jest. Gdy ją otworzył, na świat dostały się wszystkie cierpienia i smutki.

DZIŚ: nieszczęście, coś złego

6. Pojęcia:

POJĘCIE	ZNACZENIE ANTYCZNE	ZNACZENIE WSPÓŁCZESNE
olimpiada	igrzyska sportowe na cześć Zeusa, organizowane w Grecji co 4 lata od 776r.p.n.e.	- międzynarodowe zawody sportowe (co 4 lata) w różnych krajach - konkurs wiedzy z danej dyscypliny
muzeum	-miejsce, świątynia dla muz - starożytny ośrodek naukowy	instytucja gromadząca zbiory zabytków, sztuki
akademia	szkoła filozoficzna założona przez Platona w gaju poświęconym greckiemu herosowi Akademosowi (stąd nazwa)	- instytucja kierująca rozwojem nauk i sztuk - wyższa uczelnia - uroczystość publiczna
liceum	szkoła filozoficzna założona przez Arystotelesa w ogrodach Likejonu (stąd nazwa)	średnia szkołą ogólnokształcąca do różnych zawodów
gimnazjum	gimnazjum- szkoła wychowania fizycznego	rodzaj szkoły średniej przygotowującej do nauki w liceum

7. Cytaty:

Heraklit z Efezu

- "Wszystko płynie"
- "Nie da się dwa razy wejść do tej samej rzeki"

Arystoteles

- " Platon jest mi drogi, lecz jeszcze droższa jest mi prawda"
- " Eureka!"
- " Człowiek to zwierzę polityczne"

Pitagoras

- " a2+b2=c2"

Sokrates

- " Wiem, że nic nie wiem"

- " Przede wszystkim nie szkodzić"

- " Szukam człowieka"

Hezjod

" Co masz zrobić dziś, nie odkładaj na jutro"

8. Historiografia:

Logografowie np.:
- Kadmos z Miletu
- Hekajstos z Miletu
- Herodot- "Dzieje"
- Tukidydes- "Wojna peloponeska"

9. Pamiętnikarstwo:

Ksenofont- twórca tego gatunku literackiego; "Anabaza"

Ptolemeusz I- późniejszy król Egiptu; opisał wyprawę Aleksandra Wielkiego

Nearchos z Krety- admirał floty Aleksandra; spisał wspomnienia z podróży rzeką Indus do Zatoki Perskiej

Pyrrus- król Epiru

Polibiusz z Megalopolis

Dionizjusz z Halikarnasu

...